De kogel die geen kogel is
Niet in de betekenis van projectiel dat afgeschoten kan worden. Maar wat is dit ronde geval dan wel? Het kostte wat moeite, maar we kwamen erachter.
Ik zeg "we", want het voorwerp is via internet bij tal van experts terechtgekomen. Uiteindelijk kwam de slotconclusie: het is géén kanonskogel. Het object werd 8 jaar geleden door mijn goede vriend Rob van den Brink uit Naarden uit een hoopje steen- en rommelafval op een akker van de maatlanden bij Naarden opgevist. Naarden heeft rumoerige eeuwen meegemaakt met veel geschiet en geknal, dus het lag voor de hand dat dit een kogel uit een stuk geschut moest zijn geweest. Maar waarom zo'n soort beugel eromheen? De suggesties waren talrijk: een kogel van een schoorsteenveger, een bal om de enkel van een gevangene, een gewicht om door een mijnenveld te trekken om deze onschadelijk te maken en ook dat de beugel een soort omtrekpasser was om de juiste diameter te kunnen bepalen. Na veel heen en weer gemail kwam ene Tjark met voor mij de juiste oplossing. De bal was inderdaad een gewicht dat gebruikt werd aan een zogeheten unster, een verticaal werkende weegschaal voor grote objecten, zoals balen of hompen vlees. De door Tjark bijgeleverde afbeeldingen uit oude geschriften bevestigen dit gebruik. De kogel op de foto weegt 180 gram en heeft een doorsnede van 8 cm. En na een jaar of acht in een emmer in de schuur van Rob in Naarden te hebben gezeten kan gezegd worden dat het inderdaad een gewicht betreft. Een leuk object voor de verzamelaar!