'De wereld is groter dan het klooster'
BUSSUM - Met het vertrek in april 2015 van de laatste 20 zusters uit klooster Mariënburg komt er een einde aan een lange historie. Mariënburg bestaat uit verschillende 'delen'. Het Zusterhuis stamt uit 1875 en tot 1938 zijn ook andere delen van het gebouw, waaronder het hoofdgebouw met kapel, in 1879 gebouwd. De zusters maken deel uit van de congregatie van de zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort en zullen na hun vertrek uit Mariënburg hun intrek nemen in het 'moederhuis' in Amersfoort. BussumsNieuws had een bijzonder gesprek met twee van de zusters.
Ondanks de hoge leeftijd van de beide zusters, Zuster Melania is 83 en Zuster Raymunda is 79, stralen ze een enthousiasme en energie uit die hun 'werkzame' leven weerspiegelt. Sinds 2006 wonen zij samen met 18 andere zusters in het klooster Mariënburg. Het grootste deel van hun leven hebben zij echter doorgebracht in Malawi, het armste land van Afrika. Daar liggen ook hun dierbaarste herinneringen.
De levens van deze twee zusters lopen, sinds hun eerste ontmoeting in 1968 op het Londense Oxford Street Station, bijna parallel. Veertig jaar waren ze samen in Malawi en in 2006 keerden ze gezamenlijk terug naar Bussum. Niet uit vrije wil, ze werden 'met pensioen gestuurd'. Zuster Raymunda: "Het was pijnlijk om terug te komen, we voelden ons niet meer thuis in Nederland en Bussum kenden we helemaal niet. We hadden enorm veel heimwee naar Malawi en naar het werken met jonge meisjes en zusters." Reden om een week na aankomst in Bussum al bij de gemeente aan te kloppen voor vrijwilligerswerk. De zusters konden bijna direct aan de slag en hebben de afgelopen 7 jaar naailes gegeven aan allochtone vrouwen (veelal moslima's) in buurtcentrum Uit-Wijk in Bussum en daarmee als het ware hun roeping voortgezet. Zuster Melania: "We wilden iets doen. De wereld is groter dan het klooster, we waren gewend om bezig te zijn en buiten te leven." Met de sluiting van Mariënburg volgend jaar en de aanstaande verhuizing naar het klooster in Amersfoort zullen de zusters opnieuw op zoek moeten naar een zinvolle invulling van hun dagelijkse leven. Stilzitten is namelijk nog steeds geen optie.
Roeping
Non worden is een roeping, toch heeft Zuster Raymunda er 7 jaar tegen gevochten. "Toen ik 16 jaar oud was, heb ik tegen dat gevoel geknokt. Ik vond het leven veel te interessant. Maar op mijn 23ste ben ik toch ingetreden, want dat vechten tegen een roeping houd je niet lang vol." Anders verliep het Zuster Melania. Zij was in 1950 19 jaar oud toen zij haar roeping volgde. Zuster Melania wilde vooral werken met kinderen in ontwikkelingslanden. "Dolblij was ik toen de Overste zei dat ik naar Indonesië mocht, er waren daar in die tijd veel kindertehuizen." De politiek gooide echter roet in het eten, die verbood Nederlanders om nog naar Indonesië te gaan. Een nieuwe kans diende zich aan toen in 1959 de bisschop van Malawi om hulp vroeg. Hij zocht zusters die Malawische meisjes en vrouwen een beter leven wilden geven. Zuster Melania was een van de eerste 6 pioniers. "Ik wist van tevoren niet waar ik aan begon en daar ben ik achteraf wel blij om, ik had het anders niet aangedurfd." Zuster Raymunda sloot zich in 1969 aan.
Eenvoud
Beide zusters kijken niet alleen met veel plezier, maar ook met heimwee terug op die periode. Malawi hebben ze dan ook nooit helemaal losgelaten. In 2009 keerden ze voor even terug om met eigen ogen te zien dat wat zij hadden opgebouwd niet was gestopt na hun afscheid. Zuster Raymunda: "Het is doorgegaan en het ontwikkelt zich steeds verder. Om dat met eigen ogen te zien werkte genezend." Zuster Melania sluit zich daarbij aan: "Het mooiste was dat we heel eenvoudig begonnen, er was geen elektra, geen water en wij zusters mochten één keer per dag naar het bisschopshuis om een bad te nemen." Ook Zuster Raymunda blikt terug naar een van de eerste momenten die zij zich herinnert van haar aankomst in 1969. "Ik weet nog dat ik de eerste avond geen hap door mijn keel kreeg. Wij kregen een 'volwaardige maaltijd', terwijl de lokale bevolking nauwelijks te eten had." Dat leverde haar direct een strenge toespraak op van een van de zusters die er al langer was. "Als je niet goed voor je zelf zorgt, kun je ook anderen niet helpen."
In die ruim 40 jaar hebben beide zusters veel jonge meisjes en jonge vrouwen een goede toekomst kunnen geven. Zuster Raymunda: "Toen we daar kwamen was er niets. Malawi was nog een Engelse kolonie. We hebben scholen gebouwd en lesgegeven." Na verloop van tijd waren er verschillende klassen: een klas met jonge meisjes, een klas met getrouwde vrouwen en een klas met vrouwen met kinderen. Het aantal (interne) studenten is inmiddels 580 en de leeftijd varieert van 14 tot 22 jaar. Zuster Melania: "De lessen waren pittig, er werd op middelbareschoolniveau lesgegeven en het examen was gelijk aan het examen voor andere Engelse schoolsystemen: Cambridge." De opleiding had tevens een sociale- en gemeenschapsfunctie. "Jonge, intelligente mannen mochten naar Engeland om daar te studeren, maar bij hun terugkomst vonden ze geen aansluiting meer bij de vrouwen in het dorp. Ze ontgroeiden elkaar. Daarom was het zo belangrijk om ook die jonge meisjes en getrouwde vrouwen, met of zonder kinderen, op te leiden." Behalve vakken als wiskunde, aardrijkskunde, Bijbelkennis, agricultuur en geschiedenis werden ook vakken als hygiëne en huishoudkunde gegeven. "We leerden de vrouwen hoe ze voor zichzelf konden zorgen én een gezin konden runnen. Voor veel meisjes stopte het onderwijs na de lagere school. Deze meisjes, die een toelatingsexamen moesten doen, kregen wel die kans om door te leren en voor zichzelf te zorgen. Ze hadden een toekomst. Dat is het belangrijkste dat we hen hebben gegeven."
Aardse zaken
Na terugkomst uit Malawi kregen beide zusters het aanbod om zelfstandig te wonen en niet in het klooster in te trekken, maar dat was voor beiden geen optie. Zuster Raymunda: "We hadden altijd in een klooster gewoond. Aan de ene kant betekent dat dat je veel voor anderen hebt gedaan, maar aan de andere kant hebben we zelf weinig met aardse zaken te maken gehad. Dat was voor ons eigenlijk een heel overzichtelijk leven, dat we ook waarderen. We hebben dan ook nergens spijt van en zijn dankbaar dat we dit leven hebben en zo veel mooie dingen in ons leven mochten doen."
Naast hun vrijwilligerswerk zijn beide zusters voorgangers in de kapel, stellen ze de diensten samen en vertalen ze voor de congregatie brieven, bestemd voor Malawi, vanuit het Nederlands naar het Engels. Ook is er nog vaak contact met sponsors.
