Keizer Napoleon en generaal Kraijenhoff in Naarden
“Heden morgen, omstreeks negen uren, hadden wij het geluk, Z.M. den Keizer en Koning binnen onze stad te ontvangen, onder algemeene toejuichingen der inwoners, het gebulder van het geschut en het gelui van klokken.” Dat schreef een inwoner van Muiden op 21 oktober 1811. Keizer Napoleon Bonaparte bezocht Muiden en Naarden in het kader van een reis door de in 1810 bij Frankrijk ingelijfde ‘provincie’ Nederland. Hij inspecteerde in 40 steden de verdedigingswerken die hij nodig achtte om een eventuele invasie van de Engelsen het hoofd te bieden. Muiden en Naarden vormden een belangrijk onderdeel van de ‘linie van Amsterdam’.
Muiden
In Muiden bezichtigde de keizer de wallen, de zeesluis, het Muiderslot en de batterijen (kanonnen) langs de Zuiderzee. Sinds1795 waren er in Muiden ongeveer 800 Franse soldaten gelegerd, vooral ingekwartierd bij burgers, terwijl heel Muiden maar ongeveer 150 woningen telde. Het Muiderslot was op last van de keizer een wapenarsenaal geworden. Na een kort gesprek met de heren van Waterstaat verdween Napoleon met zijn gevolg door de inmiddels verdwenen Naarderpoort naar Naarden.
Naarden
Napoleon had bevolen dat generaal Cornelis Rudolphus Theodorus Kraijenhoff (1758-1840), de architect van de verdediging, hem in Naarden zou ontmoeten. De keizer kon het heel goed vinden met Kraijenhoff, omdat deze de keizer altijd zonder angst en als gelijke tegemoet trad. De keizer wist niet dat dit gebrek aan ontzag eigenlijk voortkwam uit de onwil van Kraijenhoff om voor Napoleon te werken. De waardering van de keizer ging zelfs zo ver, dat hij Kraijenhoff in september 1810 (in feite tegen diens wil) benoemd had tot inspecteur-generaal der genie in het Franse leger. De keizer bezichtigde met Kraijenhoff de verdedigingswerken en toonde zich tevreden over de staat van de vesting, met zijn zes bastions en solide buitenwerken.
Na de bezichtiging gebruikte de keizer met zijn gevolg een lunch bij secretaris Johannes Petrus Thierens (1759-1840) in de Cattenhagestraat 8 (waar nu het Stadsarchief van Naarden is gevestigd), waaraan ook Kraijenhoff mocht aanzitten. De keizer en de generaal spraken over de batterijen en fortificaties die de generaal had aangebracht om de toegang tot Amsterdam te verdedigen. De keizer was van oordeel dat de situatie van Amsterdam “zonder voorbeeld, bijzonder en werkelijk onoverwinnelijk” was. Na de lunch keerde de keizer met zijn gevolg via de Diemer Zeedijk terug naar Amsterdam. Niet veel later uitte de keizer zijn waardering voor generaal Kraijenhoff door hem te benoemen tot lid van het comité der fortificatiën te Parijs en tot ridder van het Legioen van Eer.
Zwaar geschut baatte niet: de vesting bleek inderdaad onneembaar.
Belegering Naarden
Twee jaar later werd Napoleon verpletterend verslagen in de Volkerenslag bij Leipzig. Bijna alle Franse bezetters verlieten Nederland, maar de commandant van Naarden, generaal Quitard de la Porte, weigerde de vesting over te geven. Vanaf 17 november 1813 kon generaal Kraijenhoff de deugdelijkheid van de vesting van buitenaf beproeven. Hij stond aan het hoofd van het net opgerichte Nederlandse leger dat de Franse troepen in Naarden belegerde. Zwaar geschut baatte niet: de vesting bleek inderdaad onneembaar.
Binnen de vestingwallen wachtten ongeveer 2000 Franse militairen en burgers bijna een half jaar tevergeefs op de bevrijding door het Franse leger. Zelfs nadat Napoleon op 6 april 1814 troonsafstand had gedaan, bleef generaal Quitard de la Porte weigeren zich over te geven. Pas toen Napoleon op Elba gevangen zat, zag de halsstarrige generaal in dat de situatie uitzichtloos was. Op 12 mei 1814 werd op de toren van de Grote Kerk de witte vlag gehesen en was de bezetting van Naarden voorbij.
Napoleonevenementen
Het Vestingmuseum in Naarden organiseert (normaal gesproken) regelmatig evenementen gerelateerd aan Napoleon; zo is elke derde zondag van de maand Schuttersdag, waarbij de kanonniers van het museum, gekleed in uniformen van het Nederlands leger uit 1814, demonstraties verzorgen en kanonnen afvuren uit de Napoleontische tijd. Jaarlijks is er ook een grootschalige re-enactment (uitbeelding van een historische gebeurtenis), waarbij leden van de Napoleontische Associatie der Nederlanden een inkijkje geven in het soldatenleven ten tijde van de Napoleontische Oorlogen.
Eric Bor
Bronnen:
Oneindig Noord-Holland 2011, Vestingmuseum, de website ‘De Stelling van Amsterdam en de krant Courrier d’Amsterdam van 23 oktober 1811
