‘Amandelbloesem’ was een geboortegeschenk
Het bekende schilderij 'Amandelbloesem' van Vincent van Gogh had een grote betekenis voor zijn nabestaanden. Het is altijd in de familie gebleven, waardoor het nu een van de topstukken van het Van Goghmuseum is.
Moeilijke tijd
Eind 1889 en begin 1890 had Vincent van Gogh het moeilijk. In mei 1889 had hij zich vrijwillig laten opnemen in het psychiatrisch ziekenhuis Saint-Paul-de-Mausole in Saint-Rémy-de-Provence, waar hij een klein atelier had gekregen, zodat hij tussen de zenuwcrises door kon schilderen. Hij had al tien weken geen penseel aangeraakt, toen hij van zijn broer Theo het bericht ontving, dat Theo’s vrouw Jo van Gogh-Bongers op 31 januari 1890 was bevallen van een gezond jongetje: 'Zoals we je hebben gezegd, vernoemen we hem naar jou. En ik spreek de wens uit dat hij even vasthoudend en moedig wordt als jij.’
Vincent was er heel blij mee en het deed hem naar eigen zeggen erg veel goed, maar hij was niet onverdeeld gelukkig met de vernoeming. In een brief aan zijn moeder schreef hij op 19 februari: ‘Veel liever had ik gehad dat hij zijn jongen naar Pa had genoemd, aan wie ik dezer dagen zoo dikwijls dacht, dan naar mij, maar enfin nu het eenmaal zo is, heb ik dadelijk begonnen een schilderij voor hem te maken om in hun slaapkamer te hangen. Grote takken witte amandelbloesem tegen een blauwe lucht.’
Voortgang
Hij ging ermee aan het werk, voor het eerst weer buiten in de natuur, maar werd opnieuw ziek. Toen het weer wat beter ging schreef hij aan Theo: ‘Mijn hoofd heeft het namelijk zo te verduren gehad - weliswaar zonder pijn maar totaal versuft. Het werk ging goed; het laatste doek met de bloeiende takken, dat zul je zien, was misschien het beste en wat ik met het meeste geduld heb gemaakt, geschilderd met kalmte en met een grotere trefzekerheid in de penseelvoering. En de volgende dag verdomd beroerd. Moeilijk te begrijpen, die dingen, maar zo is het nu eenmaal.’
“Zoals we je hebben gezegd, vernoemen we hem naar jou”
“het laatste doek met de bloeiende takken, dat zul je zien, was misschien het beste en wat ik met het meeste geduld heb gemaakt”
Nieuw begin
Het schilderij was een nieuw begin voor Vincent. Het symboliseert ook - heel toepasselijk bij een geboorte - een nieuw begin: ontwaken en hoop. Het laat duidelijk zien wat Vincent geleerd heeft van de door hem bewonderde Japanse prentkunst: we zien niet de hele bloeiende boom, maar slechts een deel ervan van onderaf en van heel dichtbij tegen een helder blauwe lucht.
In april stuurde hij het schilderij naar Theo en Jo in Parijs, als cadeau voor zijn kleine naamgenoot. Hij had het eigenlijk al eind februari voltooid, maar kreeg daarna opnieuw een diepe depressie. Toen hij daarvan pas in mei opknapte, was het seizoen van de bloeiende bomen tot zijn grote spijt voorbij.
Mooie plek
Theo en Jo gaven het schilderij een mooie plek boven de piano in de woonkamer. Toen Vincent op 29 juni 1890 overleed, kreeg Theo een ernstige depressie. Ondanks de goede zorgen van psychiater Frederik van Eeden, eerst in een gesticht in Auteuil en later in het Geneeskundig Gesticht voor Krankzinnigen in Utrecht, overleed Theo op 25 januari 1891. Jo Bonger verhuisde naar Bussum, waar ze 'Amandelbloesem' in de slaapkamer van haarzelf en Vincent-Willem hing.
In 1957 verkocht Vincent-Willem alle brieven en alle schilderijen die nog in de familie waren, waaronder ‘Amandelbloesem’, aan de Staat. In het Van Gogh Museum kreeg de verzameling een definitief onderkomen.
Eric Bor
Bron: Van Gogh Museum
