'Knaapje zag een roosje staan' opent deuren die anders gesloten blijven
Hoogleraar Erik Scherder benadrukt het: muziek is helend. Verbindt. Zorgt voor herkenning. Zangdocente Judith Kamerman weet er alles van.
BUSSUM Ze studeerde af op het conservatorium als operazangeres. Ze zong samen met Dirk Scheele liedjes voor kinderen. Kroop in de huid van Gudela Goedetoon in Land van Ooit. En ontdekte dat zingen met mensen met dementie deuren opent die anders gesloten blijven. Judith Kamerman (54), de dame met een stem als een klok, is er al jaren achter: "Adem is alles."
"Kijk, daar zit mevrouw Jos. Moet je opletten wat er gebeurt als ze zo in de gaten heeft dat ik er ben." Vrolijk loopt Kamerman naar het puntje van de tafel, groet de andere ouderen en pakt liefdevol de hand van de dame en vraagt hoe het met haar is. Mevrouw Jos veert op en lacht stralend. Kamerman gaat naast haar zitten, pakt het liedjesboek en knikt naar pianist Bert. "Lieve mensen, ik heb goed nieuws: er breekt een droge periode aan met mooi weer en veel meer zon", meldt de vrolijke pianist. De bewoners van zorgcentrum Amaris De Veste lachen besmuikt. Meneer Herman kijkt naar zijn vrouw. Elke dag bezoekt hij haar. Sinds een tijdje is ze in de war, maar dat maakt hem niet uit. "Het zijn de kleeeeine dingen die het doen, die het doen", zingt meneer Herman uit volle borst mee. Kamerman kijkt tevreden rond, zingt prachtig en heeft duidelijk plezier in het bezoek aan mevrouw Jos.
Van de melkboer
Kamerman kwam er twaalf jaar geleden achter wat muziek doet voor mensen met dementie. Met een theatergroep trad ze op in verpleeghuizen. "Mijn collega en ik speelden tussen de bewoners en een van de mannen zat voorovergebogen in zijn stoel: hij gaf lauw sjoege. Dat veranderde toen ik Knaapje zag een roosje staan zong. De oude man ging rechtop zitten en glimlachte." Toen Kamerman klaar was, vertelde de man dat hij het liedje had geleerd van zijn moeder. En dat zijn vader melkboer was en hij dat ook was geworden."
Na de voorstelling kaartten we na met het verplegend personeel en ontdekten we dat het simpele liedje voor informatie had gezorgd. De meneer woonde al jaren in het huis, maar had nog nooit iets over zichzelf verteld." Zingen zorgt dus voor contact, ontdekte Kamerman. Maar ook kwam ze erachter dat zorgpersoneel het vaak niet durft. "En dat was voor mij het sein om me als zangdocent in te zetten door te zingen in de zorg."
Vergeten liedjes
'Het zijn de kleeeeine dingen die het doen,die het doen'
Dynamisch als de zangdocente is, maakte ze een plan van aanpak en startte met het oprichten van Het Koor Van Vergeten Liedjes. "Een koor waarin zorgverleners kunnen kennismaken met het repertoire en een uitleg hoe ze dat kunnen gebruiken." Daarnaast nam ze een baan aan in de thuiszorg en knobbelde ze uit hoe ze zingen in de dagelijkse zorg voor mensen kon inzetten. Ze bleek tijd te kunnen besparen door het zingen van een liedje om bijvoorbeeld mensen onder de douche te krijgen. Judiths werk in de dagelijkse zorg is langzamerhand verschoven naar individueel begeleider en nu gaat ze een paar keer per week naar één cliënt. Maar ook vertelt ze in alzheimercafés en andere bijeenkomsten over wat zingen voor mensen met dementie doet. Aan zorgverleners, mantelzorgers en andere belangstellenden geeft ze trainingen en workshops. Alles om de boodschap te verkondigen.
Waterkant
Mevrouw Jos heeft haar ogen dicht. Murmelt onverstaanbaar een liedje mee. Als Kamerman haar vraagt of ze Daar bij de waterkant wil horen, opent ze haar ogen en knikt. Bert begint te spelen, mevrouw Jos zingt mee en tikt met haar vingers met keurig gelakte nagels op tafel de maat. Het uurtje zang zit erop. Mevrouw Jos zucht even diep. Adem is alles.
Dit interview vond plaats voor de coronacrisis. Judith werkt nu op een andere manier, onder meer via YouTube. Info op: www.mevrouwjudith.nl.