De Watertoren
De Bussumse watertoren uit 1897 werd na een lange periode van verval in 2009 herbestemd en uitgebreid. Daartoe vormden Michiel Haas van het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE) en Bob Custers van VOCUS architecten het Bussums Watertoren Collectief. De toren kreeg een glazen kop en werd uitgebreid met een nieuw glazen kantoorgebouw van in totaal 3.000 m2.
De watertoren was jarenlang omkleed met een kap van geribbeld aluminium. Die werd vervangen door een glazen kop met een panoramisch uitzicht. Vanaf de toren heb je zicht op de omliggende omgeving van 't Gooi en bij helder weer zijn Amsterdam, Utrecht en Almere te zien. Aan de basis van de toren staat een laag paviljoen met kantoren. De wanden zijn van glas, zodat het geheel licht en transparant oogt.
Het concept
De toren was altijd al een van veraf zichtbaar baken. Een nieuwe, extra rol, zou duurzaamheid worden. De initiatiefnemers gingen die uitdaging aan. Het gebouwschema bestaat uit de volgende delen: watertoren, brug, paviljoen en helofytenfilter (biologische zuivering van rioolwater). Het grote kantoordeel, 'het paviljoen', is glasachtig vormgegeven. De watertoren bleef de beeldbepalende factor. Zo staat het paviljoen in de 'schaduw' van de watertoren. Een luchtbrug verbindt beide delen. De historisch gemarkeerde hoofdentree van de watertoren blijft gehandhaafd. Bezoekers met de auto komen via de entree in de parkeerlaag het gebouw binnen. Het paviljoen is omgeven door bomen. De realisatie van het paviljoen was essentieel om de kostbare renovatie van de watertoren en de duurzame maatregelen te kunnen bekostigen. Het gebouw heeft drie kantoorlagen en een parkeerlaag. De eigen waterzuivering ligt naast het gebouw. De extreme duurzaamheid is in de jaren na de bouw enigszins verminderd. De bio-warmtekrachtkoppeling is ontmanteld omdat de bio-olie grote problemen gaf en de windmolen is al langere tijd defect. Extra zonnepanelen compenseren het ‘verlies’ enigszins.
Het bouwproces
Vanwege de inpassing in het groen was er nauwelijks ruimte om te bouwen. Prefab bouwtechniek bleek daarvoor de beste bouwmethode. De betonconstructies kwamen per onderdeel op de bouwplaats. De staalconstructie werd aan de overzijde van de weg in elkaar gesleuteld. De stalen kop van de toren werd op 14 november 2009 in één beweging op de oude gemetselde romp van de watertoren gehesen.
Het project werd voor diverse prijzen genomineerd en werd winnaar van Duurzaamste Bedrijfsgebouw VARA 2011 en Ruimtelijke Kwaliteitsprijs Bussum 2010.
Klaas Oosterom
Bron: Portfolio Vocus architecten bna, herziene druk 2012. Foto: Roos Aldershoff.
