Verdedigingswerken rond Bussum (II)
In deel I kwamen de Werken rondom Bussum uit 1870/1879 aan de orde. Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak was de vuurkracht van oorlogswapens zó toegenomen dat nieuwe maatregelen getroffen moesten worden om een eventuele aanval te weerstaan. Gelukkig is Nederland nooit aangevallen.
Op ongeveer een kilometer vóór de werken rond Bussum werd een stelling ontworpen die de ‘Voorstelling van Naarden’ werd genoemd. De stelling bestond uit zeven aarden schansen. De eerste op de Bussumerhei en de zevende bij de Eukenberg bij Huizen aan de Zuiderzeekust. Prikkeldraadversperringen, loopgraven met wallen en droge grachten, schuilplaatsen en opstelplaatsen voor zware mitrailleurs maakten de linie compleet. Einde 1916 waren deze werken echter nog niet volledig uitgevoerd.
En inmiddels waren er weer nieuwe inzichten bij de legerleiding. Er moest een nieuwe linie komen die nog verder van de vesting Naarden af lag: een dubbele loopgraven-linie van ‘s-Graveland tot onder Huizen. In mei 1918 werd vast een begin gemaakt door 60 betonnen groepsschuilplaatsen van gewapend beton te bouwen in en bij de Fransche Kamp; toen nog een heidegebied. Toen op 11 november 2018 de wapenstilstand werd gesloten werd de verdere bouw van deze linie stopgezet.
In de jaren erna werden schansen, loopgraven, wallen en grachten geëgaliseerd. De planken van loopgraven en schuilplaatsen werden hergebruikt. Aan het eind van de Laarderweg is de omtrek van een schans nog enigszins te herkennen aan de verstoringen in het heidelandschap. Het Hobbeltjesbos ten zuiden van de A, B, C, D en E-gaardes in de Oostereng zijn resten van wallen en grachten en ook op de Tafelbergheide en ten westen van Huizen zijn resten van wallen en loopgraven gevonden. De zestig betonnen groepsschuilplaatsen in en bij De Fransche Kamp zijn behouden. Periodiek worden er door de Historische Kring excursies gehouden.
In 1926 werd de vesting Naarden, inclusief de werken daarbuiten zoals die rond Bussum, als vesting opgeheven. Duidelijk was dat de oude vestingconceptie geen afdoende beveiliging meer bood.
Klaas Oosterom
Bron: Stellingen rondom Naarden uit de tijd van de Eerste Wereldoorlog. Bussums Hist.Tijdschrift. Jaargang 34, sept. 2018
