'Boven iedere deur vind je in het stucwerk nog terug wat de functie was'
Het stadhuis van Weesp, gebouwd eind 18e eeuw, is tot op de dag van vandaag in gebruik waarvoor het toen gemaakt is: als stadhuis.
WEESP Jacob Otten Husly was nog een onbekende bouwer toen de Weesper Vroedschap in 1771 bij hem aanklopte. Hij werd vooral beroemd met gebouwen die hij ná het Weesper stadhuis ontwierp: Felix Meritis in Amterdam en het stadhuis van Groningen. Maar Weesp was eerst.
Eigenlijk is het Weesper stadhuis bij elkaar gezopen. Het werd eind 18de eeuw gebouwd uit de accijnzen van de jeneverindustrie in de stad. Althans, zo gaat het verhaal. Het Weesper stadhuis toont de grote welvaart die de stad in deze periode doormaakte door de bloeiende jenever- en bierindustrie. Die glorie moest zichtbaar zijn en daarom besloot de stadsregering, met daarin de belangrijkste stokers en branders, om architect Jacob Otten Husly de vrije hand te geven.
Otten Husly werd in 1738 geboren in Doetinchem. Al op jonge leeftijd verhuisde hij naar Amsterdam om daar bij zijn ooms, de toen befaamde stucdecorateurs Hans Jacob en Hendrik Huslij, het stucwerkvak te leren. Met een prijsvraag won Otten Husly de opdracht om het stadhuis van Weesp te ontwerpen. Zo ging dat in die tijd. Mooi moest het worden, statig. Allure moest het uitstralen, welstand. De Weespers hadden aan Otten Husly een goede. Hij koos geheel in lijn van de nieuwste Franse trend (Lodewijk XVI) voor een ingetogener stijl dan de tot dan toe zo vaak uit de hand gelopen zwierige rococo. Met veel strakke lijnen en symmetrie, maar ook weer geen gereformeerde kerk. Die mooie balans heet neoclassicistisch. Het statige koepeltorentje, de drie ingangen en het bordes verlenen het stadhuis allure. Net als het deftige balkon, vanwaar stukken werden voorgelezen die 'aan de gemeenten behoorden te worden afgekondigd'.
Arbeiders bouwden het stadhuis in vier jaar tijd met hun blote handen. De onderbouw is van hardsteen, de verdiepingen bekleed met zandsteen. Naast een bestuurlijke functie heeft het stadhuis tot ongeveer 1800 dienstgedaan als rechtbank. Onder het stadhuis liggen de kerkers, in de huidige raadzaal werd vroeger rechtgesproken en boven in het pand - waar nu Museum Weesp te vinden is - stond vroeger de beul klaar als de verdachte niets wilde zeggen. Dat het stadhuis is gebouwd om de bezoekers te imponeren, blijkt alleen al in de burgerzaal. Sinds de oplevering ontvangt het stadsbestuur van Weesp hier de burgers. Vandaag de dag wordt de zaal nog steeds gebruikt voor uitreikingen, conferenties en de nieuwjaarsborrel. Het prachtige gebouw staat in de top 100 van Nederlandse monumenten.
Museum Weesp zet de veelzijdige Otten Husly en zijn bouwwerk centraal in de zomerexpositie van dit jaar. De locatie kan niet beter: in het Weesper stadhuis zelf. "Overal in het gebouw zie je de hand van Otten Husly. Boven elke deur is in symbolen in het stucwerk te zien wat de functie van de ruimte erachter was", vertelt conservator Lisette Zijp. Zo kijken 'alziende ogen' in het stucwerk waar de rechters vroeger werkten op hen neer en ook schedels, bijlen en opvallend veel slangen zijn in het gebouw te vinden. "We tonen ook documenten die nog nooit aan het publiek getoond zijn. Ontwerpen die door Otten Husly zelf zijn getekend. Bijvoorbeeld van de marmeren vloer van de burgerzaal. En er zijn kijkdozen te zien die de opdrachtgevers een indruk gaven van het interieur."
De zilveren troffel waarmee de eerste steen is gelegd wordt getoond. "Maar ook de eerste steen zelf is nog te zien, in het portaal op de tweede verdieping", vertelt Zijp. "Ook weer rijkelijk versierd met stucwerk en symbolen. We komen erlangs tijdens de rondleidingen." Onder begeleiding van een gids kunnen dan ruimtes worden bezocht die normaal voor bezoekers gesloten zijn. "We bekijken de raadszaal, de kerkers, het trappenstelsel. Dat is nog spannend, want waar kom je uit?" Ook komen er antwoorden op prangende vragen als: waarom staat er een doodshoofd boven deze deur? En hoe komen er schilderijen uit de tijd van Rembrandt in dit stadhuis?
Het stadhuis werd gebouwd uit de
jenever-accijnzen
De wisseltentoonstelling is te zien tot en met 3 november. De speciale rondleidingen starten elke zondag om 15.00 uur. Alle informatie is te vinden op museumweesp.nl.
