Voorloper Elfstedentocht voerde de deelnemers naar Naarden en Muiden
Wist je dat de Elfstedentocht is afgekeken van de Twaalfstedentocht die al in 1676 in Noord-Holland werd gehouden? Naarden en Muiden deden daar aan mee.
NAARDEN / MUIDEN Met het zakken van de temperaturen nemen de speculaties toe: gaan we deze winter dan eindelijk weer eens een Elfstedentocht meemaken? Nou, geen idee. Maar het blijkt dat Naarden én Muiden deel uitmaakten van de oorsprong van deze Tocht der Tochten.
Dat staat in het dagboek van Claes Arisz Caescoper, geboren op 21 december 1650 in Koog aan de Zaan. De olieslager was een fervent schaatser. Van alles wat hij meemaakte op het ijs maakte hij aantekeningen in zijn 'nootysyeboek'.
Zodra het kan, binden Caescoper en zijn vrienden de schaatsen onder voor zowel korte schaatstochtjes in de directe omgeving tot grotere afstanden van soms honderden kilometers. Tijdens een van die langere tochten ontstaat het idee voor een Twaalfstedentocht: de mannen willen per schaats op één dag alle steden van Noord-Holland aandoen. Dat moet te doen zijn: de weken ervoor hebben ze al ruim 250 kilometer op de ijzers gestaan.
Op naar Muiden
Op zaterdag 19 december 1676 staan Claes Arisz Caescoper, (dan 26), Meindert Arentsz, Jacob Blau en Jacob Buir extra vroeg op. Al om 04.00 uur staan ze op de schaats en vertrekken ze vanaf de werf van Meindert Arentsz richting Haarlem. Bij de sluis bij Nauerna steken de vier het IJ over richting Halfweg, om via het Haarlemmermeer naar Haarlem te schaatsen. Daar nemen ze de trekvaart naar Amsterdam en vanaf daar schaatsen ze naar Weesp en Naarden om via Muiden terug te keren en naar het eiland Pampus over te steken.
Van Pampus gaat het groepje over de Zuiderzee naar Monnickendam, Edam, Purmerend en Oudendijk. Daar houden ze na negen uur onafgebroken schaatsen een uurtje pauze. Vervolgens schaatsen de bikkels door naar Hoorn, Enkhuizen, Medemblik en Alkmaar. Na zeventien en een half uur komt de monstertocht van circa 320 kilometer ten einde.
Van Amsterdam naar Weesp en Naarden om via Muiden om te keren
Geschiedenis
Dankzij het dagboek van Claes Arisz Caescoper gaat de Twaalfstedentocht de boeken in als de eerste langeafstandsschaatstocht in de geschiedenis van Nederland. Uit de aantekeningen blijkt dat de omstandigheden bar en boos waren. Toch laat de olieslager het er niet bij. Ook in de jaren erna maakt hij met zijn schaatsvrienden nog geregeld langere tochten, maar nooit meer zo extreem als in 1676.
Zijn laatste notitie maakt de dan 78-jarige Caescoper 16 dagen voor zijn dood op 26 maart 1729: 'Stond nog op 't ijs van d'Saen', schreef hij toen. Zes jaar eerder, in 1723, maakt hij op 72-jarige leeftijd zijn laatste tocht: door de mist van Koog aan de Zaan naar Zaandam.
Friesland volgt
Het idee om in één tocht alle steden in de provincie aan te doen, werd later overgenomen door inwoners van Friesland. Volksdichter Boelardus Augustinus van Boelens schrijft in zijn bundel 'De winter in drie zangen' uit 1749: ’'t Is Pier die ellef Steden van Vriesland, op een dag, heeft in het rond gereden, en nog zijn maal met vrede at in den Olyhoek, te Bolsward in den stal, bij Vetlap van den Hoek.’
Eerste tocht
De eerste officiële Elfstedentocht, georganiseerd door De Friesche IJsbond, werd verreden op 2 januari 1909. De laatste Elfstedentocht tot nu toe was op 4 januari 1997 - alweer 22 jaar geleden dus.
