't Hooge Nest gaat over de Joodse zusjes Janny en Lien
Roxane van Iperen verhuist in 2012 samen met haar man en drie kinderen vanuit Amsterdam naar de oude villa 't Hooge Nest in Naarden. Tijdens de verbouwing vinden ze verstopplekken met pamfletten, kaarsen en muziekbladen. De nieuwsgierigheid van Roxane is gewekt en ze gaat op onderzoek uit om achter de geschiedenis van dit bijzondere huis te komen. Door gesprekken met verschillende mensen komt ze er langzamerhand achter dat de villa van februari 1942 tot september 1944 een onderduikadres is geweest voor Joden.
NAARDEN "We waren meteen verliefd op villa 't Hooge Nest aan de Driftweg, op de grens van Huizen en Naarden", vertelt jurist en publicist Roxane van Iperen. "En we dachten: hier willen we wonen want dit is echt onze droomplek." Het huis was oud en moest nodig verbouwd worden.
"Tijdens de verbouwing kwamen we gekke dingen tegen, zoals de luiken. In eerste instantie dachten we dat het opbergplekken waren, maar toen we erin gingen kijken vonden we allemaal oude spullen zoals verzetskrantjes en oude teksten van liedjes." Roxane wilde graag weten voor wie deze verstopplekken gebruikt waren en is dat gaan onderzoeken. "Ik ben gaan kijken in archieven en boeken of ik over 't Hooge Nest informatie kon vinden. En ben ook in gesprek gegaan met de dame waarvan we het huis hadden gekocht of zij meer wist over de geschiedenis. Ze vertelde mij dat hier in de oorlog mensen ondergedoken hadden gezeten, maar wist niet precies wat het verhaal was. In de omgeving ben ik bij mensen vragen gaan stellen of zij meer wisten. Ze vertelden me dat er iets met het huis was, maar niemand wist het echte verhaal."
Onderduikadres
Daarom besloot Roxane zes jaar geleden om zelf op onderzoek te gaan. Door een gesprek met Ad van Liempt, auteur van oorlogsboeken, kwam ze erachter dat Nederlandse jodenjagers het huis hadden overvallen en de onderduikers hadden opgepakt. "'t Hooge Nest was een van de grootste onderduikadressen in 't Gooi. Het was een onderduikplek voor ten minste zeventien mensen; dat aantal liep soms op naar 25. Ook kwam ik erachter dat het huis van twee Joodse zussen was en dat de jodenjagers hier een enorme vangst hadden gedaan. Door die informatie ben ik de archieven ingedoken. In het Steven Spielberg-archief in Amerika vond ik foto's van kinderen die ondergedoken zaten en in onze tuin speelden en kreeg het huis opeens een heel andere betekenis. Ik ben in gesprek gegaan met mijn uitgever om het verhaal te vertellen. Hij zei meteen dat ik hier een boek over moest gaan schrijven en ik heb besloten om dat te gaan doen."
Twee Joodse zussen
In de Tweede Wereldoorlog woonden de Joodse zusjes Janny en Lien Brilleslijper in 't Hooge Nest. Janny was getrouwd met Bob Brandes en woonde samen met hun zoontje Rob en dochter Liselotte in de villa. De andere bewoners waren zus Lien met haar man Eberhard Rebling en dochtertje Kathinka, vader Joseph, moeder Fietje Brilleslijper en broer Jacob. Ze waren naar 't Hooge Nest gevlucht vanuit Amsterdam en hebben van het huis een onderduikadres gemaakt.
'Ik vond in de luiken opbergplekken met verzetskrantjes'
Jodenjagers
"Het bijzondere aan deze locatie was dat de Joden waren ondergedoken bij andere Joden en niet, zoals gewoonlijk, bij niet-Joden en dat het onderduikhuis werd gerund door twee sterke vrouwen. In 't Gooi zaten veel onderduikers en veel NSB'ers; het was een van de grootste gebieden voor de jodenjagers. Maar de jodenjagers wisten niet dat 't Hooge Nest een onderduikadres was. In september 1943 werden 't Gooi, Amsterdam en Noord-Holland 'Judenrein' verklaard en werd de organisatie van de jodenjagers officieel ontbonden. Er was toen één jodenjager die toch doorging. Op een gegeven moment heeft hij een vrouw bedreigd die een briefje met het adres van 't Hooge Nest bij zich had. Dat adres kon ze gebruiken als ze in nood was. Die man is gaan kijken en was verbaasd dat er in de villa zo veel Joden ondergedoken zaten. Dat had hij niet verwacht. Die jodenjager heeft de familie en onderduikers verraden."
De familie Brilleslijper belandde op 3 september 1944 samen met de familie Frank op het allerlaatste transport naar Auschwitz. "In november 1944 werden de families naar Bergen-Belsen gedeporteerd, waar de zusjes Janny en Lien zich ontfermden over de zusjes Frank, die uiteindelijk overleden aan vlektyfus. Op 15 april 1945 bevrijdden de Engelsen Bergen-Belsen en werden Janny en Lien, als enigen van de families, bevrijd."
Pijnlijke familiegeschiedenis
Om achter deze geschiedenis te komen, heeft Roxane onder meer contact gezocht met Kathinka Brilleslijper en Rob Brandes. "Met Kathinka en Rob heb ik veel gesprekken gehad over de pijnlijke familiegeschiedenis, want de zusjes Janny en Lien waren de enigen die het concentratiekamp hadden overleefd. De andere familieleden zijn allemaal vergast. Na die gesprekken zeiden ze dat ze vertrouwen in mij hadden om er een boek over te schrijven en gaven toegang tot alle persoonlijke archieven, brieven, memories en foto's. Tijdens het schrijven van het boek heb ik ook vaak contact met hen gehad." Roxane had het idee om het boek te schrijven als een geschiedenisboek, maar naarmate ze steeds meer in het verhaal kwam, leek het haar beter om het om een persoonlijke manier te schrijven. "Ik woon in het huis en kon het verhaal niet op een afstandelijke manier schrijven. Ik dacht dat ik beter kon proberen om in de huid van de zussen te kruipen. Toen het manuscript klaar was, heb ik het opgestuurd naar de kinderen van Janny en Lien; ik was zo benieuwd hoe ze het vonden. Ik heb er nachten wakker van gelegen of het boek wel op de juiste toon was geschreven. Hun reactie was zeer positief en ze vertelden mij dat het boek een zegen was en dat hun moeders heel trots zouden zijn geweest. Voor mij was deze reactie het allerbelangrijkst, want het zijn de enige lezers die voor mij echt van belang zijn. Rob zei ook nog tegen me dat het boek echt een monument voor de moeders is en dat ik de stem van de zusters Brilleslijper goed heb verwoord. Ik ben heel blij met het compliment. Ook lazen ze dingen in het boek die ze niet eens wisten. Het boek ''t Hooge Nest' is dan ook echt een verhaal over moed, maar ook over verraad en overleven in zeer slechte omstandigheden. Ook wil ik met het boek deze ongekende geschiedenis laten voortbestaan."
Eerbetoon aan moeders
"Ik heb, nu het boek is uitgekomen, veel contact met Rob en Kathinka, want het is een heftige tijd voor ze. Ze vinden het emotioneel, maar niet zwaar of donker. Vol overtuiging zeggen ze dat het licht overheerst en dat het verhaal nooit vergeten mag worden. Het is een eerbetoon aan hun moeders."
