'Het lijkt zo'n nette straat, in de oorlog was dat anders'
NAARDEN - Richard Mouw woont in een mooie jaren-30-wijk zoals zovelen in Nederland. De hogere middenstand, een rustige, keurige straat. Maar in de oorlog was dat een ander verhaal. Er woonden NSB'ers in de Willem de Oudelaan, maar ook Joodse gezinnen. Wat gebeurde er met ze? Richard zocht het uit en tekende het op in zijn boek 'De Laan uit'.
Waar gaat je boek over?
"Ik heb beschreven wat er met diverse inwoners uit de straat is gebeurd. Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in de Tweede Wereldoorlog. Films, lezingen, congressen. Vorig jaar had ik een soort sabbatical en dat vond ik een mooi moment om mij te verdiepen in de geschiedenis van mijn straat. Mijn focus lag op wat hier voor, tijdens en na de oorlog is gebeurd. Voor mij was de trigger denk ik het boek van Ad van Liempt genaamd 'Kopgeld'. Dat gaat over Nederlandse premiejagers die 7,50 gulden kregen voor iedere Jood die ze aangaven. Een van hen woonde in mijn straat. Een fascinerend verhaal. Er waren overigens veel NSB'ers in Naarden; dubbel zo veel als het landelijk gemiddelde."
Kun je iets zeggen over de titel?
"De titel 'De Laan uit' slaat op de Joodse mensen die de laan uit moesten en later de NSB'er die later de laan uit vluchtten. Ik heb 18 verhalen opgetekend: van 6 Joden, 6 NSB'ers en 6 'gewone' Naarders."
Hoe ben je te werk gegaan?
"Ik heb veel bronnen geraadpleegd. Ik keek bijvoorbeeld of iemand adverteerde in een NSB-blad of een Joods blad. Ik heb ook vele strafdossiers uitgeplozen van NSB'ers die hier hebben gewoond. Ik ging hiervoor naar het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging. Daar kon ik aan een lange tafel plaatsnemen. Ik mocht alleen een potlood mee, geen fototoestel, de camera van mijn iPad werd afgeplakt en er was een bewaker bij. Het werd een ervaring op zich om hier te speuren. Ik las over hoe een Joodse familie in een dossier van een NSB'er werd beschreven. Over hoe ze ondergedoken zaten, zijn verraden en wat er verder gebeurde. Zo rol je van het ene verhaal in het andere en zo zou je maar door kunnen blijven gaan."
Voor wie is het boek?
"Voor iedereen die geïnteresseerd is in de oorlog. Er is weinig geschreven over de oorlog in Naarden buiten de Vesting. Hier speelden ook interessante verhalen die ik nooit had verwacht. Er wonen nu allemaal nette mensen, maar in de oorlog was dat wel anders. Het boek is te koop bij Los."