'Vergeten parels uit de orgelliteratuur op cd'
NAARDEN - Drie orgels, één organist en één nieuwe cd: Wybe Kooijmans heeft het op zich genomen om, ondersteund door de Commissie Orgelconcerten, te laten horen wat een rijkdom aan orgels in de Grote Kerk te vinden is. Van het grote orgel tot het kleinere koororgel en het huiskamerformaat kabinetorgel. De cd met 'vergeten parels uit de orgelliteratuur' zal in mei klaar zijn en zal worden verkocht aan de toeristen die de Grote Kerk in Naarden bezoeken.
door Jessica de Jong
De wens om een cd te maken was er al twee jaar. Met name Arnold Meijer heeft hier een grote passie voor en neemt al 20 jaar cd's op. Hij is dan ook degene die de opname technisch mogelijk heeft gemaakt. Henk Smits regelde als projectleider alles rondom de organisatie. Het bespelen van de instrumenten werd gedaan door Wybe Kooijmans, gedreven als geen ander. Hij kan vol passie vertellen over orgelmuziek en de drie orgels.
Topsport
De opnames van de laatste tijd noemt hij 'topsport'. Hij vertelt dat met name de opnames op het hoofdorgel onverwachts goed gingen. Als hoofdorganist van de Grote Kerk kent hij dit orgel als zijn broekzak. De meeste muziekstukken zijn drie maal gespeeld en opgenomen. Muziekregisseur Hans Rikkert de Koe luisterde mee als onafhankelijk oor. Waar speelde Kooijmans te snel of een andere noot? Waren alle pijpen op de juiste toonhoogte gestemd? Er komt veel voorbereiding bij kijken, vertellen de heren. Niet alleen het oefenen van de noten, maar Kooijmans verdiepte zich ook in alle componisten. "Waarom speel je een stuk op een bepaalde manier? Wie was deze componist? Wat zijn de achtergronden van het muziekstuk? Het gaat verder dan het technisch voorbereiden. Ik wil het stuk in een context plaatsen."
Toegankelijke muziek
Smits licht de muziekkeuze toe: "Er is gekozen voor toegankelijke, maar minder bekende muziek." De cd is opgebouwd van lichte muziek naar zwaarder en eindigt uitbundig met zelfs een paar jazzy akkoorden van de Hongaars-Duitse componist Gérdonyi. "We hebben zeker niet voor middle of the road gekozen. We hebben uiteraard wel rekening gehouden met welke muziek goed past bij welk orgel."
De opname hebben twee dagen geduurd. In januari waren al het koororgel en het kabinetorgel aan de beurt, vorige week het hoofdorgel. "Er is een mooie akoestiek in de kerk, maar voor de opnames is stilte gewenst. Dus geen knetterende brommers, een langsrijdende ambulance met sirenes of het slaan van de kerkklokken. Zelfs harde wind kon de opnames in de war sturen. We hebben geluk gehad, want het was mooi stil", aldus Smits.
Kooijmans heeft vooral veel geoefend op het kabinetorgel uit 1784. De hoofdorganist vertelt: "We hebben gekozen voor Flötenuhrstucke van Josef Haydn. Het stuk is geschreven op een orgeltje met een mechaniekje erin. De componist hield geen rekening met het spelen met de hand. Daar zat voor mij echt een uitdaging in. Het kabinetorgeltje speelt licht omdat het kleine toetsen heeft. Zelf heb ik grote handen en dus moest ik goed oefenen. Het orgeltje klinkt heel intiem. Het is gebouwd voor huiselijke muziekbeoefening en zit verstopt achter de deuren van een handgemaakte houten kast."
Sweelinck, Bach en Franse barok van Clérambault zijn gekozen voor het kerkorgel dat hoog aan het plafond hangt. Smits: "Het instrument uit 1937 klinkt prachtig in de ruimte. Het is ook een paar jaar terug uitgebreid met extra registers. Dat hoor je nu voor het eerst op een cd terug."
Het grote orgel brengt vooral veel volume met zich mee. Werk uit de latere tijd van Pierné staat op de cd. En een stuk van Johan Wagenaar ofwel "Nederlandse orgelromantiek op zijn best", aldus Kooijmans. "Dit stuk is sedert de eerste uitgave, ruim honderd jaar geleden, nooit meer heruitgegeven. We hebben een plaatpremière in handen," vertelt de trotse organist.
Smits is erg te spreken over Kooijmans: "Hij is een romanticus en heeft duidelijk voorkeur voor de hoge en late romantiek. Dat is zijn specialiteit en dat hoor je terug." Zelf vertelt de organist dat hij nooit uitgeleerd is en nog altijd veel belangstelling heeft voor het orgel, dat hij zowel als zijn vak als zijn hobby ziet.
Momenteel wordt de zogenoemde master klaargemaakt, waarna de cd gedrukt kan worden voor de verkoop en op iTunes wordt gezet om te downloaden.
Nederlandse orgelromantiek op zijn best met Wagenaar