Het Koor van Vergeten Liedjes: contact maken door zingen
De nieuwe gemeente zit vol inspirerende inwoners. Lokale helden en bruggenbouwers. Solisten die veel voor buurt en medemens betekenen, teamplayers die anderen motiveren, nieuwkomers met frisse plannen en mensen of clubs die al jaren actief zijn. Wie zijn deze Gooise Meerders? De komende tijd stellen wij er een paar aan u voor. Deze week: zangeres, zangdocente, zorgverlener, coach en oprichter van het Koor van Vergeten Liedjes: Judith Kamerman.
door Yvette de Vries
BUSSUM - Op haar zestiende verkondigde ze dat ze operazangeres wilde worden, maar de Bussumse Judith Kamerman wist al veel eerder dat zingen het enige was dat ze wilde doen. Ze was namelijk altijd al serieus met zingen bezig. Op haar twaalfde kreeg ze haar eerste gitaar, waarmee ze zichzelf begeleidde. Na twintig jaar optredens in opera, liedprogramma's, musical, cabaret met o.a. Hans Liberg en kindertheater kwam ze tenslotte terecht bij haar 'roeping': contact maken met mensen met dementie door zingen.
Ze zet haar zangtalent nu in voor zorgverleners en mensen met dementie. "Omdat je met zingen contact kunt maken met mensen waarmee dat op een andere manier niet meer lukt. Het Koor van Vergeten Liedjes is een middel om tot iets te komen", legt ze uit. Het koor, dat inmiddels 25 leden telt, repeteert elke maand twee keer, onder meer in verzorgingstehuis en revalidatiecentrum Naarderheem. Verzorgers, vrijwilligers, mantelzorgers en de dementerende zorgvragers: het is Kamermans' bedoeling dat iedereen meedoet.
Droom
Haar droom? Elk tehuis een eigen koor, minstens honderd. Ze reist daarvoor door het land om haar expertise met zorgverleners, vrijwilligers en mantelzorgers te delen. Want er komt heel wat kijken bij het oprichten en leiden van een dergelijk koor.
Bevlogenheid
Dat ze in de zorg terecht is gekomen is eigenlijk geen toeval, maar het heeft wel even geduurd voordat het kwartje bij de 50-jarige talentvolle zangeres viel. Ze heeft in haar lange carrière van alles gedaan. Van musicals, solopartijen in twee opera's en een samenwerking met Hans Liberg en Dirk Scheele tot optredens in grote en kleine theaters, in Carré en in de Stopera. Maar er leek altijd iets te ontbreken. Als Kamerman terugkijkt weet ze wel wat het was. "Ik maakte mooie dingen mee en van theater maken werd ik echt blij, maar ik miste de bevlogenheid. Als ik zong was ik blij, maar daarna was ik dat gevoel snel weer kwijt."
Switch naar de zorg
Pas toen ze zich aansloot bij Theater Veder voelde ze bij zichzelf de drive en passie die ze nog niet eerder zo had gevoeld. "Theater Veder richt zich door middel van theater en zingen op contact maken met mensen met geheugenverlies", verduidelijkt Kamerman.
'Ik maakte mooie dingen mee, maar ik miste de bevlogenheid'
Met Veder sloeg Kamerman dus aan het acteren en zingen in tehuizen waar mensen met dementie woonden of bij elkaar kwamen. Het bleek een schot in de roos, hoewel ze vooraf wel enige aarzeling moest overwinnen. "Ik durfde eerst die enorme verantwoordelijkheid niet aan, ik was bang om fouten te maken en vroeg mezelf serieus af of ik hiervoor wel geschikt was."
Contact
Al na het eerste optreden was het raak. "Dit is misschien wel waarom ik zangeres ben. Ik maakte door te zingen contact met mensen waar je anders geen of nauwelijks contact mee kunt maken", vertelt ze duidelijk gepassioneerd. Het viel niet alleen haar op, ook bij de verpleging kwam het binnen.
Liedjes van vroeger
Dementerenden die opeens gaan glimlachen en dat door liedjes uit hun jeugd. Want juist die liedjes uit hun jeugd zijn herkenbaar voor ze en roepen herinneringen op. Mensen beginnen weer te praten. Kamerman: "Mensen voelen zich gezien en gehoord, herinneringen worden opgehaald, hun ademhaling wordt rustiger, maar bovenal, er ontstaat weer contact.
Kamerman zag daar duidelijk een kans. Niet zozeer voor haarzelf, maar vooral voor de zorgverleners om mensen met dementie te bereiken.
Ze sloeg haar vleugels uit en ging op zoek naar een manier om mensen die in de zorgverlening werken te leren zingen. Want wat ze wil bereiken is dat zorgverleners zelf gaan zingen. "Wat is er nou mooier dan zingend bij iemand de kamer binnen te komen en zien dat je contact krijgt? Een stressvol zorgmoment als douchen wordt een stuk aangenamer als je je zangstem in kunt zetten als hulpmiddel."
Ze zocht naar een manier om dat te bereiken en de zorgverleners een bruikbaar repertoire te leren en dat resulteerde in het Koor van Vergeten Liedjes. Het is inmiddels wetenschappelijk bewezen en ook de dagelijkse praktijk wijst uit dat zingen zorgt voor meer en beter onderling contact, plezier en stressreductie. Bij beide partijen.
Leren zingen
"Iedereen kan zingen" is een veelgehoorde uitspraak en ook Kamerman is ervan overtuigd dat je zingen kunt leren. Daarom vindt ze ook dat zingen net als Nederlands in het pakket moet zitten bij een zorgopleiding. Zangles die toegespitst is op zorgverleners in opleiding, op het ROC dus.
"Je moet in het hart beginnen", is haar stelling. Zover is het nog niet. Judith en haar samenwerkingspartner, operazangeres Maartje de Lint, geven nu zangworkshops aan instellingen en individuele zorgverleners die hun zorgverlening willen verbeteren en verlichten.
Honderd koren
Haar droom van honderd koren is misschien wel dichterbij dan ze zelf vermoedt. In de media is er veel aandacht voor wat muziek kan betekenen in de zorg voor mensen met dementie. Kamerman en De Lint richten zich daarbij vooral op de zangstem als middel en instrument. Zij zijn hierover al in gesprek geweest met een hoogleraar Ouderengeneeskunde aan het LUMC. Hij is net zo enthousiast als zij en een onderzoek kan dan ook niet uitblijven.
