De ouderwetse buurtwerker
in een nieuw jasje
De nieuwe gemeente zit vol inspirerende inwoners. Lokale helden en bruggenbouwers. Solisten die veel voor hun buurt en medemens betekenen, teamplayers die anderen motiveren, nieuwkomers met frisse plannen en mensen die al jaren actief in hun woonkern zijn. Wie zijn deze Gooise Meerders? De komende tijd stellen wij er graag een paar aan u voor. Deze week de wijkcoaches, die vanaf 1 januari in de gemeente actief zijn.
door Yvette Geerts
GOOISE MEREN - Ze verwachten niet dat ze de individualisering van de maatschappij op kunnen lossen. Wel hopen ze bij te dragen aan de verbinding in de wijk, door te weten wat er speelt. De vijftien wijkcoaches zijn mensen die nu al als wijkverpleegkundige of welzijnswerker in de gemeente actief zijn. Ze hebben er vanaf 1 januari een taak bijgekregen: die van vraagbaak en adviseur. De wijkcoach moet fungeren als de persoon die weet wat er in de wijk speelt en waar mensen makkelijk op afstappen.
De wijkcoaches zijn eigenlijk een vraagbaak voor iedereen. Van jong tot oud, van hulpbehoevend tot ouders met vragen over opvoeding voor wie de stap naar het Centrum voor Jeugd en Gezin een brug te ver is. Heleen Pel is vanuit de gemeente aangesteld als kwartiermaker voor de wijkcoaches. "Het voordeel van deze wijkcoaches is dat ze nu al bij mensen in de wijk over de vloer komen. Ze komen achter de voordeur en horen dus ook meer. Ze hebben vaak al een vertrouwensband opgebouwd met mensen en dat maakt het makkelijker om juist hen om hulp te vragen."
Vragen
De wijkcoach is er voor die oude mevrouw die een kroon moet laten vervangen, maar niet weet of ze wel goed verzekerd is. Maar ook voor de kassière van de lokale supermarkt die zich zorgen maakt over een klant die elke dag dezelfde boodschappen komt doen. "Dat kan een teken van eenzaamheid zijn", verduidelijkt één van de wijkcoaches. "Dan gaan we eens langs bij die persoon of we spreken hem of haar aan. Veel mensen weten niet meer waar ze met hun vragen terechtkunnen, of de drempel om bij Wijzer (het loket van de gemeente voor vragen over zorg en inkomen) aan te kloppen is te hoog. Helemaal duidelijk is het nog niet wat een wijkcoach nou precies wel of niet doet. Omdat ze pas een maand bezig zijn, zijn ze nog een beetje aan het zoeken naar hun rol. Er is wel voor de vorming van teams gekozen waarin in ieder geval één wijkverpleegkundige en één welzijnswerker zit, zodat de wisselwerking optimaal is. Ze moeten hun precieze rol dus nog vormgeven, het is vooral een kwestie van aftasten en uitproberen.
Ze willen ook vooral eerst kijken waar de behoefte ligt van de wijkbewoners. Wat ze in ieder geval niet gaan doen is mensen van het kastje naar de muur sturen, verzekert Pel. Als de wijkcoaches niet zelf een oplossing kunnen aandragen dan spelen ze het door naar een collega of gaan ze op zoek naar een instantie die wel voor een oplossing kan zorgen of een vraag beantwoorden. Eén van de wijkcoaches legt uit hoe dat werkt: "Het kan zijn dat ik vanmiddag als verpleegkundige iemand een nieuw verband kom omdoen en dat diegene ook hulp nodig heeft met de boodschappen. Ik kom dan bijvoorbeeld de volgende dag terug, in de rol van wijkcoach, en kijk naar hoe we dit kunnen oplossen. Soms ligt een oplossing heel dichtbij en kan één van de buren helpen." In de 'oude situatie' zou een dergelijke hulpvraag niet door haar opgepakt worden; niet alleen omdat het niet bij haar werk hoort en ze er geen tijd voor had, maar ook omdat ze zelf niet goed wist welke wegen ze daarvoor moest bewandelen.
Helemaal duidelijk is het nog niet wat een wijkcoach nou doet
Anders denken
"Als wijkcoach denk je echt anders", is haar conclusie. Doordat de verpleegkundigen en welzijnswerkers nu in teams samenwerken is het makkelijker te schakelen tussen vragen die echt over zorg gaan en vragen die meer over welzijn gaan. Ook zijn er rechtstreekse lijntjes met bijvoorbeeld huisartsen, het centrum voor jeugd en gezin, de GGD en ook de politie.
De wijk in
De wijkcoaches hebben vaste spreekuren op zes verschillende locaties in de nieuwe gemeente. Maar ze gaan ook actief de wijk in, zijn aanwezig bij wijkactiviteiten, gaan op huisbezoek, maken een praatje bij de ingang van de winkel of je ziet ze op de markt. Je kunt ze eigenlijk op elke plek tegenkomen. "Het is belangrijk dat mensen weten dat er wijkcoaches zijn en dat je daar eigenlijk met elke vraag terechtkunt", verduidelijkt Pel.
Proef
Gooise Meren is één van de eerst en weinige gemeentes die werkt met wijkcoaches. Het is een samenwerkingsverband tussen de gemeente, Vivium Zorggroep, Versa Welzijn en Amaris Zorggroep. Het betekent een uitbreiding van het takenpakket van de wijkverpleegkundigen en welzijnswerkers. Ze mogen er per persoon zes uur per week aan besteden. Deze extra uren die ze tot hun beschikking krijgen, worden betaald uit een potje dat komt van de zorgverzekeraars en de gemeente. Het is een proef die duurt tot het einde van het jaar, dan moet de toegevoegde waarde van de wijkcoach wel duidelijk zijn. Of de proef slaagt hangt voor een groot deel van de inwoners van Gooise Meren af. "De inwoners moeten de toegevoegde waarde van de wijkcoach inzien." Na een jaar wordt gekeken of de proef geslaagd is en er meer wijkcoaches worden ingezet.
Thema's per wijk
Vooraf is er door de GGD wel onderzoek gedaan naar wat er in de verschillende wijken speelt. Uit deze zogenaamde wijkscans kwam bijvoorbeeld naar voren dat in Bussum-Zuid eenzaamheid, vooral onder ouderen, aandacht vraagt. In Naarden kwam bewegen als belangrijk thema uit de bus.
Samenwerking
Door allerlei bezuinigingen op zorg en welzijn komen er meer taken naar de gemeentes. Vorig jaar werd daarvoor al Wijzer opgezet, als loket waar inwoners met allerlei vragen over zorg en inkomen terecht kunnen. In de praktijk blijkt dat niet alle vragen bij Wijzer terecht komen. Dat heeft volgens Pel niet alleen te maken met het feit dat de drempel om daar aan te kloppen voor sommige mensen te hoog is. "Je moet ook een duidelijke zorgvraag hebben en echt een afspraak maken." Dat blijkt dus voor veel mensen een te grote stap.
Kosteloos
Maar er lijkt meer te spelen. Doordat de zorg zo versnipperd is en er veel verschillende instanties zijn, zien de mensen door de bomen het bos niet meer. Ze weten niet bij wie ze met welke vraag terechtkunnen en soms weten ze niet eens of ze wel bij iemand kunnen aankloppen. "Dan is de wijkcoach de aangewezen persoon om je de weg te wijzen", vat Pel het nog een keer samen. "Bovendien kun je zonder verwijsbriefje en kosteloos terecht bij de wijkcoach."