Johannes-Passion vanuit Grote Kerk Naarden op Goede Vrijdag te zien op NPO2

NAARDEN - De NTR zendt op Goede Vrijdag (2 april, 19.15 uur) op NPO 2 de Johannes-Passion van Johann Sebastian Bach uit, uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging in de Grote Kerk Naarden onder leiding van de Vlaamse dirigent René Jacobs. 

Voorafgaand aan de registratie spreekt Paul Witteman hem over zijn keuze voor de bijzondere versie (1725) van Bachs passie. Op donderdag 1 april is de opname van de Johannes-Passion vanaf 20.00 uur te horen in het NTR Avondconcert op NPO Radio 4.

De stilte verbreken

Als je in 1725 als inwoner van Leipzig op Goede Vrijdag naar de kerk ging en daar Bachs Johannes-Passion hoorde, dan was dat het einde van een streng muzikaal dieet. In de vastentijd - de veertig dagen voor Pasen - lag het openbare leven in Leipzig grotendeels stil. Er waren geen festiviteiten, geen concerten of theatervoorstellingen en in de kerk klonken alleen liturgische gezangen zonder instrumentale begeleiding. De organist speelde niet, er klonken geen cantates of andere meerstemmige muziek. Dat klinkt bekend. Ook wij zijn op dit moment vrijwel verstoken van live muziek. Beter dan ooit kunnen we ons indenken hoe het moet hebben gevoeld om op Goede Vrijdag die eerste noten van het openingskoor te horen.

 Impressie: Nederlandse Bachvereniging

Hoewel Bachs Johannes-Passion in opkomst is, is diens ‘grote broer’, de Matthäus, een stuk populairder. Eigenlijk is dat jammer, want, hoe mooi de Matthäus-Passion ook is, de Johannes-Passion verdient een eigen plaats in het repertoire. Aan welke passie Bach zelf de voorkeur gaf, weten we niet. Hij voerde beide werken meerdere keren uit. De Johannes-Passion is in elk geval de eerste en dus oudste passie die hij in Leipzig schreef. Hij experimenteert hierin met het tegenover elkaar stellen van verschillende groepen, zoals een solist die een aria zingt en een ensemble dat daar doorheen een koraal zingt een speelt, zoals in de aria ‘Mein teurer Heiland, laβ dich fragen’. Deze techniek zou Bach later verder uitwerken in de dubbelkorige Matthäus-Passion.

Versie uit 1725

De Johannes-Passion klonk voor het eerst tijdens Goede Vrijdag in Leipzig in 1724. Na die première volgden tijdens Bachs leven in elk geval nog drie andere uitvoeringen. De uitvoering van 1725 is het meest afwijkend: Bach herzag dat jaar het stuk ingrijpend. Die tweede Johannes-Passion voert de Nederlandse Bachvereniging nu uit. Deze versie, waarin Bach onder meer het stralende, koninklijke openingskoor en het optimistische slotkoraal verving door een meer ingetogen koraalbewerking, sluit volgens dirigent René Jacobs goed aan bij de actuele situatie in de wereld. Voor het inleidende interview bezoekt Paul Witteman de opnames in de Grote Kerk in Naarden-Vesting en gaat hij in gesprek met René Jacobs over het emotionele karakter van deze Johannes-Passion uit 1725.
“We hopen dat deze uitvoering het begin vormt van de voorzichtige hoop op live muziek, zodat we snel weer samen in kerk of concertzaal van Bachs muziek kunnen en mogen genieten”, aldus de Nederlandse Bachvereniging.