Halifax monument onthuld voor ‘Helden van Muiden’

MUIDEN - Het heeft Stichting Halifax Monument Muiden 2,5 jaar gekost, maar het monument voor de zeven omgekomen bemanningsleden van een bommenwerper die neerstortte in de Noordpolder tijdens de Tweede Wereldoorlog staat op zijn plek. Vandaag werd het monument aan de Zuidpolderweg onthuld door Burgemeester Han ter Heegde en is er door de aanwezigen een minuut stilte gehouden.

Burgemeester Ter Heegde sprak van een memorabele dag waarop deze helden van Muiden nu een monument krijgen. “Het is heel indrukwekkend wat er allemaal gebeurd is.” In 1943 stortte de Britse bommenwerper met zeven bemanningsleden neer in de Noordpolder van Muiden. Elk jaar op 4 mei wordt er extra stil gestaan bij de zeven omgekomen soldaten, waarvan zes begraven liggen op de Algemene Begraafplaats in Muiden. Twee van de bemanningsleden zijn dood gevonden naast het vliegtuig, de andere vijf soldaten zijn uit het vliegtuig gesprongen, waarvan er vier zijn verdronken in het Ijsselmeer en aangespoeld. Een bemanningslid is nooit gevonden.

“De helden van Muiden hebben nu een ‘memorial’”, spreekt burgemeester Ter Heegde. “De plek is heel mooi en zal net als een Maria kapelletje zijn; als je er langs komt dan denk je er altijd even aan. Dat zal ik ook doen, net als duizenden mensen. Dan denken wij aan deze mensen, dat zij een lichtend voorbeeld voor ons mogen zijn in hun dapperheid, hun moed en hun vertrouwen in de goede zaak.”

Voorzitter Guus Kroon.

Gefascineerd

Voorzitter Guus Kroon is trots, blij en “misschien wel een beetje ontroerd”, zo vertelt hij vooraf aan de onthulling. Hij heeft sinds kleins af aan interesse gehad in de gebeurtenis over de neergestorte Halifax bommenwerper. Kroon: “In gedachte ga ik terug naar 1964, toen ik achter mijn ouders aanfietste langs de dijk door de Noordpolder. Mijn vader wees bij het Witte Huis in de richting van het midden van de polder en zei: “daar ergens is een vliegtuig neergestort tijdens de oorlog.” Ik was meteen gefascineerd en wilde er meer van weten.” 

In de jaren daarna heeft hij er veel over gelezen en veel mensen gesproken, waarvan hij in 1992 alle verhalen bundelde in een boekje: ‘De bommenwerper in de polder’. Een bijzonder moment was de opgraving van een achtergebleven motor van de bommenwerper en andere resten in 2003, die Guus heeft helpen opgraven op de plek van de crash. 

Idee monument

Na het geven van een lezing op 4 mei 2017 in de Grote Kerk Muiden over de neergestorte bommenwerper merkte Guus dat de informatie bij veel mensen was weggezakt of niet aanwezig was. “Dat was voor mij het signaal dat er eigenlijk iets meer moest gebeuren dan alleen een keer per jaar de zeven bemanningsleden herdenken.” Hij maakte dat jaar toevallig een fietstocht langs het IJsselmeer met zijn vriendin en kwam op verschillende plaatsen kleine monumentjes tegen: een pilaar met een vliegtuig, een propeller of een ander onderdeel erop. Guus: “Ik dacht: zoiets zouden wij ook in Muiden moeten hebben. Dat idee is toen geboren.” 

“In 2018 was het precies 75 jaar geleden dat het vliegtuig hier in de polder terecht kwam en dat leek mij een mooi moment om het monument op te richten”, vertelt Guus. Op Facebook plaatste hij een oproep en een aantal mensen reageerden: zijn broer Willem Kroon, Wouter Wormhoudt, David van Coolwijk en Frans-Jan ter Beek. Zij wilden helpen het monument te realiseren en ze kwamen bij elkaar, meestal in Café Ome Ko, om de ideeën vorm te geven. 1 mei 2018 was het streven, maar dat lukte niet. Guus: “In mijn naïviteit dacht ik dat we dat even op korte termijn konden doen, maar dat was iets lastiger dan ik dacht.”

v.l.r.n.: Guus Kroon, Frans-Jan ter Beek, David van Coolwijk (en zijn kinderen), Wouter Wormhoudt en Willem Kroon.

Veel tijd en moeite

De realisatie van het Halifax Monument ging allesbehalve over een nacht ijs. Guus: “Het monument lukte voor 1 mei 2018 niet meer, dus toen hebben we eerst de plaquette besteld. Die is toen bij de familie Nel op een hek geplaatst om aan te geven welk gedeelte van het land de plek was waar het vliegtuig is neergekomen. Dat hebben we kunnen bereiken mede dankzij gulle giften van inwoners van Muiden en Muiderberg.” Maar de mannen wilden meer, namelijk een monument waar de plaquette op kon worden gemonteerd en het liefst zo dicht mogelijk bij de plek van de crash. “In eerste instantie dacht ik aan een plek langs het fietspad 100 meter van deze locatie, maar de gemeente Gooise Meren vond dat niet zo’n goed idee”, vertelt Guus. “Zij bedachten deze plek en deze is ideaal.” 

Voordat het monument er mocht staan moest er een vooroverleg gepleegd worden met de gemeente. Daarna moest de vergunning aangevraagd worden, dat volgens Guus beiden veel tijd en moeite heeft gekost. Uiteindelijk kregen ze eindelijk de vergunning binnen op vrijdag 13 maart 2020, maar toen begon de coronacrisis in Nederland. Guus: “Ik was heel blij, maar het volgende weekend zat heel Nederland op slot. De onthulling voor 1 mei ging niet door. Uiteindelijk hebben we vandaag bereikt dat het zo ver is.” 

De vergunning is afgegeven voor tien jaar. Guus: “In de toekomst zijn er mogelijk andere ontwikkelingen op deze plek, maar ons monument zou dan moeten worden verplaatst. Het gaat niet weg, maar het moet misschien iets opgeschoven worden. We hopen dat het heel lang zal blijven staan en de Stichting moet zorgen dat het heel blijft en het monument onderhouden.”

Het monument is vormgegeven door de broer van Guus en Willem, Hans Kroon. Hij heeft op aanwijzing van de vijf leden van Stichting Halifax Monument Muiden het monument vormgegeven en afgewerkt. Binnenin de pilaar zit een tijdscapsule die de Stichting heeft gevuld met de geschiedenis van het monument en hun werk als Stichting. De propeller is afkomstig van de Halifax bommenwerper.

Bijzonder contact nabestaanden

Vrijwilliger David van Coolwijk heeft bij de Stichting Halifax Monument Muiden onderzoek gedaan naar nabestaanden van de omgekomen bemanningsleden. “Ik heb best veel ervaring opgedaan met stamboomonderzoek en heb de kracht van sociale media ontdekt. Op diverse Facebookpagina’s van laatst bekende woonplaatsen van de bemanningsleden heb ik berichtjes geplaatst.” Naar aanleiding van zijn berichtjes is Van Coolwijk zelfs een keer geïnterviewd door een CHVN Radio uit Canada, over bemanningslid  Thomas Deuel Scarff: Rear Gunner. “Binnen een uur stond de telefoon bij het radiostation roodgloeiend, want ze hadden al vier of vijf familieleden gevonden”, vertelt Van Coolwijk.

Van bemanningsleden  Raymond Shepherd: Mid upper Gunner, en Ian Douglas Crawford: Flight Engineer heeft Van Coolwijk niemand meer kunnen vinden. Het is zeer waarschijnlijk dat die familietakken zijn uitgestorven.

Van Coolwijk heeft heel intensief contact gehad met gevonden familieleden van de bemanningsleden, waardoor hij sommigen zelfs als vrienden kan bestempelen. Bijzonder is het contact met de nicht van Parsons, wiens moeder, de zus was van bemanningslid Arthur Edward Parsons: Navigator, een aantal jaar geleden is overleden en gecremeerd. “Over een aantal dagen komt de as bij mij thuis binnen om uit te strooien bij Parsons”, vertelt Van Coolwijk zichtbaar geëmotioneerd. “Het is een hele grote eer voor mij. Het was mij een eer en genoegen om mee te werken aan dit monument.”

Donatie Canada

Vanuit Sarnia, Canada, is een bedankbrief gestuurd voor het monument namens de burgemeester van de stad. Burgemeester Han ter Heegde las de brief tijdens de onthulling voor aan de aanwezigen. Met als verrassing een donatie van 1000 Canadeze Dollars voor het onderhoudt van het monument, vanuit de gemeenschap daar en het regiment dat daar zit. Burgemeester Ter Heegde: “Ik denk dat het een hele mooie blij van waardering is van jullie werk en dat wij dat in ere mogen ervaren.”