Heel uiteenlopend fotowerk zoals hier in Bastion Oranje.
Heel uiteenlopend fotowerk zoals hier in Bastion Oranje. Foto: Bob Awick

FotoFestival Naarden laat niemand onberoerd

Algemeen

NAARDEN -  Imponerend; het is een woord dat een goede samenvatting geeft van het werk dat te zien is op FotoFestival Naarden. Bezoekers zullen een kleine rollercoaster van emoties ondergaan. Complimenten aan het thema van de tentoonstelling; Van Grote Meesters uit de Gouden eeuw tot de buitenbeentjes - de subculturen die uit de schaduw komen en in het licht gezet zijn door vakfotografen.

De beste fotografen tonen hun werk vijf weken lang op diverse plekken in de Vesting. Van de statige Grote Kerk tot de donkere gangen van Bastion Oranje. Dompel je onder in Fotostad Naarden, de plaats die het festival al 30 jaar host en zo'n 25.000 belangstellenden weet te trekken. Dit jaar is er heel veel moois te zien, werk dat niemand onberoerd zal laten.

Je voelt je vrolijk als je een kijkje neemt in de de interieurs van bonte families die Thijs Wolzak maakte en te zien zijn in de Gele Loods. Prachtig aangelichte panelen die de rijkdom aan kleuren helder belichten. Een 'wauw'-effect kan je niet ontgaan. De Loods is ook het startpunt van het festival. Je haalt een kaartje en een krantje en bepaalt zelf je route. En kom je er niet aan toe om alles op één dag te zien, dan kom je een ander keertje terug; de bezochte locaties worden afgevinkt en je hebt nu nog vier weken om alles te bekijken.

Kleurrijke werken in de Gele Loods.

Om de hoek van de Gele Loods is Bastion Oranje. Een prachtig verdedigingswerk dat verstopt zit tussen de wallen, maar nu versierd is met enorme doeken met daarop mooie fotowerken. In de kanonkelders is het een doolhof aan kleine ruimtes vol met de meest uiteenlopende weken.

All American Girls
Bij binnenkomst zie je hoe trots travestieten het New York van de jaren 90 trotseerden. Het werk is van de overleden Amerikaanse fotograaf Remsen Wolff en wordt voor het eerst vertoond. Jochem Brouwer, de Nederlandse assistent van Wolff, vertelt dat hij al 20 jaar met het werk aan het 'zeulen' is. Zijn archief omvat beelden over een periode van veertig jaar en bevat rond de 200.000 beelden. De curatoren selecteerden portretten van New Yorkse transgenders en travestieten: 'All American Girls'. Brouwer: "Dat het werk nu hier te zien is, dat er een fotoboek is en dat de gaypride Amsterdam interesse heeft... het is voor mij echt een emotionele ontlading. Hij was zijn tijd ver vooruit. Het werk is bijna 30 jaar oud en zet travestieten en transgenders echt op een voetstuk. Je hebt Rubensvrouwen, dit zijn Remsen-vrouwen. Ik hield van die man, hij was mijn soulmate. Om nu, na zijn dood, al zijn werk hier te zien hangen - dat doet mij echt heel veel."

All American Girls.

Het was curator Hedy van Erp die de dames uitzocht die nu daadwerkelijk te zien zijn. Maar dat was niet alles, zij doorspitte vele, vele werken van heel veel fotografen. Dat deed ze samen met een van de bekendste portretfotografen van Nederland, Koos Breukel. "Wij werken al 35 jaar samen. Bij ons is het zo: je voelt het of je voelt het niet. Dat is eigenlijk het belangrijkste bij het selecteren van fotowerk. Het thema is 'Dutch Masters en Marvelous Misfits'. Een kunstenaar zoals Van Gogh was ook echt een buitenbeentje - een misfit. Het is een thema dat veel mogelijkheden biedt. De uitdaging was om niet alleen maar 'freaks' te laten zien. Wat we wel zien zijn mensen die worstelen met hun identiteit of aan de rand van de samenleving verkeren."

Intrigerend
Het werk van Koos zelf doet denken aan de statige portretten in de stijl van Rembrandt. Alsof het er voor gemaakt is, hangen ze stuk voor stuk naast elkaar in de nisjes bij de ingang van de Grote Kerk. Bijzondere personen, vastgelegd als edelen in de 17e eeuw. Koos is tevreden met wat hij ziet. Hij heeft nog een tip voor het publiek: "Snap je het niet? Dan weet je dat het goed is", lacht hij. De werken die hij zelf toont zijn zonder meer intrigerend.

Koppejans
Datzelfde valt te zeggen over de portretten zonder gezichten van Ernst Coppejans. Hij toont slachtoffers van mensenhandel, anoniem gefotografeerd in opvangcentra. Met deze portretten won hij de Paul Peters Prijs. "Het duurde lang voordat ik het vertrouwen had gewonnen en het werk kon maken. De voorwaarde was dat de mensen anoniem op de foto gingen. Een uitdaging." Met een hoofddoek, onder een deken, met het haar voor het gezicht werden ze gefotografeerd. Onder hen een familie met kinderen die uitgebuit werd in een komkommerkwekerij in Noord-Holland, maar ook een dame uit Marokko die als familieslaaf dag en nacht moest werken en nu wordt gezocht. "Schrijnende verhalen, maar toch heb ik alle slachtoffers krachtig geportretteerd in hun eigen kamer in de opvang."

Van Gogh
Verderop in de kerk nog veel meer uiteenlopend werk. In het koor hangen zowel een schilderij als vier tekeningen van Vincent van Gogh. De enige echte. Deze werken komen uit een privécollectie en zijn sinds 1966 niet meer samen vertoond. "Een hele militaire operatie was het om de werken hier te krijgen", zegt voorzitter André van der Velde. Hij hoopt dat de Van Goghs veel mensen zullen trekken. "Vorig jaar zagen we de belangstelling voor het fotofestival wat afzwakken. Er werd gezegd dat het werk wat te 'galerie'-achtig was. Daarom hebben we nu voor een andere richting gekozen. Voor foto's die je een stomp in je maag geven, die rauwer zijn, soms over het randje. En we hebben nieuwe fotografen, elf in totaal, die zelf hebben ingestuurd en zijn uitgekozen."

Nieuwkomers
Eén van hen is Leander Varekamp, nieuwkomer met een serie over Albanese vrouwen - gezworen maagden die qua uiterlijk en gedrag de rol van een man aannemen, om toegang te krijgen tot bepaalde rechten. "Burrnesha's wordt ze genoemd. Het was bijzonder om ze te fotograferen, we denken dat nog vijftien leven."

Burrnesha's door Leander.

De werken hangen in Bastion Nieuw Molen in de gewelfde gang waar het Comeniusbier wordt gebrouwen. Het is mogelijk om een drankje te doen in dit pop-upproeflokaal, dat zich op een unieke plek in de Vesting bevindt, geheel verscholen tussen de hoge, groene vestingwallen. Hier hangen in de buitenlucht ook de gepassioneerde Ajaxfans, gezien door Björn Martens. Misfits in de samenleving? Of toch niet? Ze zijn in ieder geval een groep op zich. "Als supporter heb ik al 20 jaar mijn camera mee naar Ajax. Maar sinds mijn foto-opleiding kijk ik anders naar de fans, de mensen met passie. Ik ben met dit werk afgestudeerd, het boek heet 'Mijn dierbare Rood en Wit'. Het laat de clubliefde zien, hoe mensen hun Ajax beleven. Mensen zijn uren bezig om een spandoek te maken, staan in de vroege ochtend te wachten tot de spelersbus in 20 seconden voorbijrijdt, er zijn fans met tattoos van de club, noem het maar op. Wat mij betreft mag je als fan je clubliefde op je eigen manier beleven. En dat is wat ik hier laat zien."
j
Ajaxfans hangen bij Nieuw Molen.

Een hoop diversiteit dus dit jaar. En wat je er ook van vindt, niemand kan het FotoFestival Naarden ongevoelig verlaten.

Uit de krant